چاقی عبارت است از افزایش چربی های زائد بدن. کودکان در حال رشد قدی هستند از این رو استفاده از BMI یا نمایه توده بدن شاخص مناسبی برای بیان میزان چاقی کودکان نیست بلکه جدول خاصی وجود دارد که بر اساس قد محدوده وزن سالم را برای کودکان و نوجوانان سنین مختلف بیان کرده است. به عبارت دیگر در صورتی که وزن کودک ۲۰ درصد بیشتر از وزن یک کودک سالم و متناسب هم قد خود باشد، او دچار چاقی است.
 
به منظور درمان چاقی کودکان اجرای رژیم های لاغری سخت درست نیست زیرا ممکن است او به مصرف غذاهای پرکاری به صورت پنهانی روی بیاورد چاقی دوران کودکی یکی از مهم ترین مسائل پزشکی و بهداشتی است. چاقی تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی کودک دارد و خطر ابتلا به بیماری ها را افزایش می دهد و همچنین باعث ایجاد مشکلات روحی و اجتماعی می شود. احتمال بروز چاقی دوران بزرگسالی در کودکان چاق زیاد است و همچنین خطر بیماری هایی مثل بیماری قلبی و سکته را افزایش میدهد. در درمان چاقی کودکان، والدین نقش بسیار مهمی دارند.
 
مطالعه ای که در مدت ۱۵ ماه، رفتار والدین کودکان چاق را مورد بررسی قرار داد، نشان داد به دلیل علاقه ی آقایان به استفاده از فست فود ها، نقش پدرها در چاقی فرزندشان پر رنگ تر از نقش مادرها است. همچنین غذایی که پدر انتخاب می کند نیز بر تمایل های غذایی کودک بسیار تاثیر گذار است. در این مطالعه از بچه ها خواسته شد، غذاهایی را که هر روز می خورند یادداشت کنند، خصوصا غذاهایی که در بیرون از منزل مصرف می شدند.
 
ساندویچ هایی مانند همبرگر و سوسیس به علت دارا بودن چربی زیاد باید با احتیاط مصرف شوند. تنقلات بی فایده مانند چیپس و پفک را کمتر در اختیار کودک خود قرار دهید؛ زیرا این گونه خوراکی ها حاوی کالری زیاد و مواد مغذی کمی هستند. در این مطالعه از پدرها خواسته شد تا زمان بیشتری را با بچه ها سپری کنند و نکته ی جالب اینجا بود که پدرها تصور کرده بودند که وقت گذراندن بدین معنا است که بیشتر با بچه تفریح کنند. بدین ترتیب بیشتر به تنقلات و غذاهای آماده روی آورده بودند. پدرها نیز باید اطلاعات کافی در زمینه ی تغذیه مناسب و انتخاب های غذایی سالم داشته باشند، بدین ترتیب هم می توانند از سلامت غذایی که مصرف می کنند اطمینان داشته باشند و هم تاثیر غذاهای پر چربی و مضر را برای اعضای دیگر خانواده بیان کنند.
 
به منظور درمان چاقی کودکان اجرای رژیم های لاغری سخت درست نیست زیرا ممکن است او به مصرف غذاهای پر کاری به صورت پنهانی روی بیاورد. به علاوه باید در نظر داشت چنین رژیمی ممکن است فاقد ویتامین ها و املاح معدنی لازم برای رشد کودک باشد.
 
برای کنترل وزن کودک یا نوجوان تان سعی کنید هر ماه قد و وزن او را یاد داشت نموده و با کارت بهداشتی (منحنی رشد کودک) تطبیق دهید. البته انجام این کار باید با دقت زیادی صورت گیرد تا به صورت وسواس درنیاید. بهترین روش این است که کودک را نزد پزشک و متخصص ببرید و برنامه ی غذایی مناسبی را که برای کودک توصیه می کنند، رعایت کنید.
 
در ابتدا وعده های غذایی و غذاهای مفید در هر وعده را برای او شرح دهید و به او یادآور شوید که هر روز باید از تمام وعده های غذایی بهره مند شود. چنان چه کودک شما برای خوردن صبحانه اشتها نداشت، یک انتخاب سالم مانند مقداری نان و پنیر را در اختیار او قرار دهید تا هر زمان که میل داشت بخورد و از کیکها و بیسکویت ها بپرهیزید. عصرانه را که بهتر است میوه باشد، جزء وعده های غذایی او به حساب آورده و تعداد وعده های غذایی را به چهار وعده افزایش دهید. به کودک اجازه ندهید تا هنگام تماشای تلویزیون، تنقلات و خوراکی بخورد.
 
ساندویچ هایی مانند همبرگر و سوسیس به علت دارا بودن چربی زیاد باید با احتیاط مصرف شوند. تنقلات بی فایده مانند چیپس و پفک را کمتر در اختیار کودک خود قرار دهید؛ زیرا این گونه خوراکی ها حاوی کالری زیاد و مواد مغذی کمی هستند. هر روز او را تشویق به انجام فعالیت بدنی (مثل انواع ورزش ها) کنید. مدت زمان تماشای تلویزیون و بازی کامپیوتری یا ویدئویی را کاهش دهید.
 
کودکان قبل از سن یک سالگی نباید شیر گاو مصرف کنند. تعجب نکنید زیرا بدن نوزادان به شیر مادر و نه شیر فرآوری نشده گاو نیاز دارد و اگر مادری نمیتواند بنا بر دلایلی به کودک خود شیر بدهد بهتر است به دنبال شیر خشک غنی شده با آهن که از شیر معمولی درست شده باشد بگردد. این به معنای اجتناب کلی از مصرف شیر گاو نیست بلکه بیانگر این است که مصرف شیر مادر و شیرهای خشک غنی از آهن در درجه اول اولویت قرار دارند. به عبارت دیگر شیر گاو بهترین منبع دربردارنده مواد غذایی برای نوزادان نیست.
 
حقیقت این است که در تولید شیرهای خشک شیر گاو بعنوان منبع پروتئین، چربی و کربوهیدرات استفاده میگردد اما مواد دیگری نیز هنگام تولید به آن افزوده می شود. اگر بجای شیر خشک به نوزاد شیر گاو فرآوری نشده داده شود بعد از مدتی ممکن است علایم کمبود بعضی از مواد مغذی نظیر آهن، اسیدهای چرب ضروری و ویتامین E ظاهر گردد. شیر گاو همچنین دارای مقادیر بیش از حد لازم سدیم است که این مقدار اصلا برای نوزاد نیاز نیست. همچنین از آنجایی دستگاه گوارشی نوزاد هنوز تکامل نیافته است لذا مصرف مقادیر زیاد پروتئین موجب از دست دادن خون از ناحیه روده‌ای معده‌ای و به تبع آن کاهش ذخیره آهن در بدن نوزاد گردد. بنابراین قبل از سن یکسالگی تنها مصرف شیرهای خشک فرآوری و غنی شده میتوانند نیازهای تغذیه ای نوزادان را برآورده نماید. همچنین در مورد کودکانی که ممکن است بطور ارثی آمادگی ابتلا به آلرژی غذایی داشته باشند عدم مصرف هر نوع شیری غیر از شیر مادر میتواند باعث شود که دستگاه گوارشی آنها بخوبی تکامل یافته و احتمالا در سنین بعد ار یکسالگی بتواند بدون ابتلا به عوارض این آلرژی از هر نوع شیرو غذایی که تمایل دارند استفاده نماید.
 
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص187-183، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396